مهندسان تاسیسات فراموش شده اند
اشاره: سومین سمینار تخصصی گروه تاسیسات موسسه تحقیقات و توصعه کاربرد علوم صنعتی ادهاف با عنوان)) بررسی قوانین نظام مهندسی و مقررات ملی ساختمان مکانیکی)) برگزار شد. در این سمینار که با خضور جمعی از دانش آموختگان رشته مهندسی تاسیسات حرارتی و برودتی و مکانیک سیالات برگزار شد مهندس سید محمد صادق موسوی خلخالی یکی از اعضای هیات مدیره سازمان نظام مهندسی استان های تهران و آذربایجان شرقی به عنوان سخنران اصلی این سمینار به بررسی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان از یک سو و رویکردهای مختلف سازمان نظام مهندسی ساختمان در رابطه با اعطای پروانه اشتغال به کار مهندسی تاسیسات مکانیکی ساختمان به فارغ التحصیلان رشته تاسیسات از سوی دیگر پرداخت و همچنین مروری بر مباحث مختلف مقررات ملی ساختمان که مرتبط با رشته تاسیسات حرارتی و برودتی می باشد داشت که در زیر به بیان بیشتر این سخنرانی می پردازیم .
وی در اغاز به بیان مجموعه قوانین و مقررات و آیین نامه های اجرایی ساختمان پرداخت وگفت : نظام مهندسی و کنترل ساختمان عبارت است از مجموعه قانون ، مقررات ،آیین نامه ها،استاندارد هاو تشکل های مهندسی، حرفهای و صنفی که این قوانین ومقررات مشتمل بر چهل ودو ماده و بیست و یک تبصره می باشد که در تاریخ 27/12/1374 به تایید و تصویب شورای نگهبان رسیده است . اهداف اصلی این قوانین عبارتند از : تقویت وتوسعه فرهنگ و ارزشهای اسلامی در معماری وشهرسازی ، تنسیق امور مربوط به مشاغل وحرفه های فنی و مهندسی در بخش های ساختمان وشهرسازی ، تامین موجبات رشد واعتلای مهندسی در کشور ، ترویج اصول معماری و شهرسازی ورشد اگاهی عمومی نسبت به اآن و مقررات ملی ساختمان و افزایش بهروری ،بالا بردن کیفیت خدمات مهندسی و نضارت برحسن اجرای خدمات ، ارتقای دانش فنی صاحبان حرفه ها دراین بخش ، وضع مقررات ملی ساختمان به منظور اطمینان از ایمنی ، بهداشت بهره دهی مناسب آسایش و صرفه اقتصادی و اجراء و کنترلان در جهت حمایت از مردم به عنوان بهره برادران از ساختمان ها وفضا های شهری و ابینه و مستحدثات عمومی و حفظ و افزایش بهره وری منابع مواد و انرژی و سرمایه های ملی ، تهیه و تنظیم مبانی قیمت گذاری خدمات مهندسی ،الزم به رعایت مقررات ملی ساختمان ،ضوابط ومقررات شهرسازی ومفاد طرحهای جامع وتفصیلی و هادی از سوی تمام دستگاه های دولتی ، شهرداری ها ، سازندگان ، مهندسان ، بهره برداران و تمام اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط با بخش ساختمان به عنوان اصل حاکم بر کلیه روابط و فعالیت های انها و فراهم ساختن زمینه همکاری کامل میان وزارت مسکن و شهرسازی ، شهرداری ها و تشکل های مهندسی وحرفه ای وصنوف ساختمان، جلب مشارکت حرفه ای مهندسان و صاحبان حرفه ها و صنوف ساختمانی در تهیه و اجرای طرح های توسعه وآابادانی کشور .
وی در ادامه به هدف از تاسیس سازمان نظام مهندسی در هر استان پرداخت و گفت : برای تامین مشارکت هرچه بیشتر مهندسان در امور حرفه ای خود در سطح خود در سطح کشور ، سازمان نظام مهندسی ساختمان اقدام به تاسیس سازمان نظام مهندسی در هر یک از استان ها نموده است سازمان های یاد شده غیر انتفاعی بوده و تابع قوانین ومقررات عمومی حاکم بر موء سسات غیرانتفاعی می باشند .اشتغال اشخاص حقیقی و حقوقی به ان دسته از امور فنی در بخش های ساختمان و شهرسازی که توسط وزارت یاد شده تعیین می شود بستگی دارد و این امر مستلزم داشتن صلاحیت حرفه ای است . این صلاحیت در مورد مهندسانی است که از طریق پروانه اشتغال به کار ودر مورد کاردان های فنی و معماران تجربی از طریق پروانه اشتغال به کار کاردانی یا تجربی و در مورد کارگران ماهر از طریق پروانه مهارت فنی احراز می شود.مرجع صدور پروانه اشتغال به کار مهندسی و پروانه اشتغال به کار کاردانی و تجربی وزارت مسکن و شهرسازی و مرجعصدور پروانه مهارت فنی وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می گردد .همچنین شرایط و ترتیب صدور ، تمدید ، ابطال و تغییر مدارک صلاحیت حرفه ای موضوع این ماده و چگونگی تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال دارندگان آن ها درایین نامه اجریی این قانون معین می شود .
وی در ادامه چنین متذکر شد : ارکان سازمان نظام مهندسی در هر یک از سازمان استان ها شامل هیات عمومی سازمان ، شورای مرکزی سازمان ، رییس سازمان و شورای انتظامی نظام مهندسی می شود .این سازمان همچنین برای 7 رشته مهندسی اصلی مرتبط با ساختمان شامل معماری، عمران ، تاسیسات مکانیکی ، تاسیسات برقی ، شهرسازی ، نقشه برداری و ترافیک حدود صلاحیت حرفه ای تعیین و پروانه اشتغال به کار مهندسی صادر می کند . رشته های مرتبط به مهندسی ساختمان شامل کلیه رشته هایی است که عنوان ان ها ا رشته های اصلی یاد شده ودر ماده 6 متفاوت بوده ولی محتوای علمی و اموزشی ان ها با رشته های اصلی بیش از 70درصد در ارتباط می باشد و فارغ التحصیلان این گونه رشته ها خدمات فنی معینی را در زمینه های طراحی ، محاسبه، اجراء، نگهداری ، کنترل ، آموزش ، تحقیق و نظایر ان به بخش های ساختمان و شهر سازی عرضه می کنند اما این خدمات از حیث حجم ، اهمیت و میزان تاثیر گذاری همطراز با سار خدمات رشته های اصلی مهندسی ساختمان نیستند .همچنین حدود صلاحیت حرفه ای دارندگان مدارک تحصیلی دانشگاهی مرتبط با مهندسی ساختمان و عناوین این رشته ها توسط کمیسیونی متشکل از نمایندگان وزیر مسکن و شهرسازی ، وزیر فرهنگ و آوزش عالی و رییس سازمان تعیین و به تصویب وزیر مسکن و شهر سازی می رسد . وی با اشاره به تخلفات قانونی گفت : اخذ پروانه کسب و پیشه در محل ها و امور این قانون موکول به داشتن مدارک صلاحیت حرفه ای که اقدام به امور زیر تخلف از قانون محسوب می شود .
الف- مداخله اشخاص حقیقی و حقوقی فاقد مدرک صلاحیت در امور فنی که اشتغال به ان مستلزم داشتن مدرک صلاحیت است.
ب-اشتغال به امور فنی خارج از حدود صلاحیت مندرج در مدرک صلاحیت .
ج- تاسیس هر گونه موءسسه ، دفتر یا محل کسب و پیشه برای انجام خدمات فنی بدون داشتن مدرک صلاحیت مربوط .
د- ارایه خدمات مهندسی طراحی ، اجرا و نظارت توسط اشخاص حقیقی و حقوقی که مسوءلیت بررسی یا تایید نقشه و یا امور مربوط به کنترل ساختمان آن پروژه را نیز به عهده دارند .
وی در ادامه چنین ابراز داشت : مقررات ملی ساختمان متناسب با تغییر شرایط ، هر سه سال یکبار مورد بازنگری قرار می گیرد و عندالزوم با رعایت ترتیبات مندرج در این ماده قابل تجدید نظر است . در این سمینار همچنین مباحث دوم ،هفتم ، دوازدهم ، چهاردهم و، شانزدهم ، هفدهم و نوزدهم مقررات ملی ساختمان و بحث شناسنامه فنی و ملکی ساختمانها مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
وی در بخش دوم سمینار به بیان انتقادات مهندسان تاسیسات حرارتی و برودتی در درخصوص برخی از قوانین پرداخت و گفت : رشته تاسیسات حرارتی و برودتی از رشته های شاخه فنی و حرفه ای است که از مقطع متوسطه آغاز می گردد و به دنبال ان با کاردانی پیوسته در مرکز اموزشعالی سراسر کشور ادامه یافته و به کارشناسی نا پیوسته در دانشگاه های دولتی یا ازاد ختم می شود که همواره با تجربه های کاری ،3دوره کارآموزی و کار گاه ها ، آزمایشگاه ها ، و واحد های متعدد تخصصی در تهویه ، تبرید ، حرارت مرکزی ، سیستم های کنترل تاسیسات در بخش های طراحی،نقشه کشی ،اجراء و... همراه است . از سوی دیگر در دانشگاه علم وصنعت واحد اراک کارشناسی پیوسته همین رشته با سر فصل ها و دروس تخصصی البته محدود تر ارایه می گردد .در این حال مساله مهمی که باید در این قانون مورد بازنگری قرار گیرد میزان انطباق حدود صلاحیت های حرفه ای تعیین شده در زمینه تاسیسات مکانیکی با دروس ارایه شده در رشته مهندسی مکانیک سیالات می باشد که در حال حاضر این قانون اخذ پروانه اشتغال به کار مهندسی را تنها برای دانش اموختگان این رشته به سهولت امکان پذیر می سازد.این در حالی است که مهندسان این رشته در واقع در طول دوره تحصیلی تنها چند واحداختیاری ( کمتر از 6واحد) در زمینه صنعت تاسیسات ساختمان شامل تهویه مطبوع و برخی دروس ابتدایی دیگر را می گذرانند که آن ها هم قطاً نمی تواند دیدگاه فنی کاملی در این زمینه برای آنان ایجاد نماید.
در مقابل فارغ التحتصیلان رشته تاسیسات حرارتی و برودتی که در پایان دوره کارشناسی عمدتا 8 سال تجربه ی فنی و مهارتی همزمان با تحصیل دارند و از تجارب خوبی بهره مند هستند حتی به عنوان رشته های مرتبط هم قادر به اخذ پروانه اشتغال به کار مهندسی تاسیسات مکانیکی که عنوان رشته تحصیلی آنهاست نخواهند بود. چرا که شرایطی که در کمیسیون هم ارزی رشته ها برای تشخیص صلاحیت رشته های مرتبط وجود دارد را احراز نمی کنند در چنین شرایطی است که مهندس سیالاتی که حتی اگر از یکی از دانشگاههای دور افتاده و رده چندم کشور هم چنین مدرکی را ارائه دهد صلاحیت دارد و مهندس تاسیسات با گذراندن بیش از 50 واحد تخصصی مرتبط این صلاحیت را ندارد؟ جای سوال است که عدالت اجتماعی در این زمینه به کلی نادیده گرفته شده و حق این گروه از مهندسان کاملا پایمال گردیده است.
از سویی برخی مقامات حاضر و ناظر بر عملکرد شورای مدیریت نظام مهندسی از نگرانی برخی مهندسان عمران عضو هیئت مدیره از افزایش تعداد اعضا و رشته های تحت پوشش مهندسی مکانیک خبر می دهند که جای تاسف فراوان دارد در واقع به علت فراگیر بودن تعداد مهندسان عمران در سازمان نظام مهندسی این گروه قشر غالب بوده و طبیعتا قدرت برتر را در دست داشته است و همین امر در انتخابات هیئت مدیره سازمان نیز همیشه تاثیر مستقیم داسته است.
ایشان در پایان به اصلاح الگوی مصرف و همچنین تغییر برخی نگرش ها پرداخت وچنین ابراز داشت : امروزه کشور ما خسارت های سنگینی را در حوزه ی صنعت تاسیسات حرارتی و برو دتی به علت عدم تخصص متولیان طراحی ، نظارت و اجرای ساختمان ها و مسائل تخصصی دیگر می پردازد. یکی از موثرترین راههای اصلاح الگوی مصرف گماردن متخصصان به امور فنی و اجتناب از ارائه صلاحیت های قانونی بیجا به افراد غیر متخصص می باشد. در همین راستا جمعی از مهندسان تاسیسات حرارتی و برودتی در صدد هستند با تهیه نامه ای خطاب به وزیر محترم مسکن و شهرسازی و با ارائه مستندات و بیان مشکلات عدیده ناشی از اشکالات قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در رابطه با اعطای پروانه اشتغال به کار مهندسی تاسیسات مکانیکی نسبت به در خواست ایجاد حقوق قانونی خود در متن قانون اقدام نمایند.